Human Centric Lighting HCL

Wat is Human Centric Lighting?

Om deze vraag te beantwoorden moeten we eerst kijken naar het licht zelf en wat het met ons als mens doet. Licht is leven, letterlijk. Zonder licht kunnen we niet leven, het laat gewassen groeien, het helpt ons met onze oriëntatie en is onze voorgeprogrammeerde biologische klok. Duizenden jaren geleden kwam het licht alleen van de zon en later van een kampvuur of fakkel, mensen leefden hoofdzakelijk buiten en waren afhankelijk van het daglicht om te kunnen zien en te kunnen jagen, vissen of het land te bewerken. 

Dit veranderde met de komst van de gloeilamp, in 1879 perfectioneerde Thomas Edison de ideeën van zijn voorgangers tot de lamp die wij hedendaags nog steeds gebruiken. Hiermee waren we niet meer volledig afhankelijk van zonlicht om te zien wanneer daglicht niet beschikbaar was.

Naast de enorme voordelen van het kunstlicht kleefden er ook nadelen aan, zo is het meeste van ons kunstlicht nog statisch qua intensiteit en kleur. Hierdoor is onze biologische klok nog steeds afhankelijk van zonlicht.

Welke invloed heeft licht op ons welbevinden?

Daglicht heeft grote invloed op hoe we ons voelen, ons besef van tijd en ons dag/nachtritme. Een zonnige lentedag geeft ons een fijn gevoel waarin we meer energie hebben dan een donkere regenachtige dag in november die ons soms het gevoel geeft om vroeg naar bed te gaan en meer te slapen dan goed voor ons is. Zo zijn we in feite geprogrammeerd en heeft ons duizenden jaren helpen overleven. In de periode dat we nog uitsluitend leefden van wat de natuur ons te bieden had het voordelen om meer te rusten in de winter en onze energie te sparen wanneer er weinig tot geen voedselbronnen beschikbaar waren, de zomer daarentegen was het seizoen om de reserves weer aan te vullen en actief voedsel te verzamelen. Onze lichaam en geest raakten gewend aan dat ritme. 

Dag en nachtritme

Naast ons gevoel heeft licht ook invloed op het waak/slaapritme, deels door de aanmaak van het slaaphormoon melatonine en deels door het gevoel wat we bij een bepaalde stand van de zon ervaren.

Melatonine is het hormoon dat ons laat slapen en de aanmaak hiervan wordt gestimuleerd wanneer het donker wordt, vanaf ongeveer 300Lux wordt de aanmaak van cortisol groter, hierdoor verminderd de aanmaak van melatonine. We voelen ons hierdoor fitter en actiever, hierdoor zijn we in staat om te werken, sporten en bijvoorbeeld te zorgen voor onze kinderen.

Daarnaast hebben we ons gevoel bij een bepaalde lichtkleur, dit heeft geen invloed op  onze hormoonhuishouding en iedereen reageert anders op een bepaalde lichtkleur. Maar over het algemeen ervaren we dat helder blauw licht ons meer activeert dan een laagstaande zon. Onderzoeken tonen aan dat een koude lichtkleur vanaf 4500K ons stimuleert in onze activiteiten, dit heeft voornamelijk te maken met onze ervaring. We zijn van nature actief wanneer de zon op z’n hoogst staat met het hoogste aandeel blauw licht en maken ons klaar om te gaan slapen wanneer de zon bijna onder gaat en we minder blauw licht ervaren.

Daglicht vs Kunstlicht

Kunstlicht is belangrijk voor de hedendaagse maatschappij, een wereld zonder kunstlicht zou op dit moment veelal niet meer mogelijk zijn. Vanaf deze uitvinding waren we minder afhankelijk van de zon. We zijn in staat om actief te zijn ook wanneer de zon niet schijnt en dat biedt voordelen. Denk maar aan de verlichting van je auto, het kantoor of de sportschool.

Maar kunstlicht heeft ook een nadeel, het heeft geen verloop van intensiteit en lichtkleur het beïnvloed ons gevoel en welbevinden op een negatieve manier omdat we binnen niet meer worden blootgesteld aan het licht dat verloopt van ochtend naar middag van middag naar avond.

De oplossing…

Wat kunnen we met Human Centric Lighting doen aan dit probleem? Het is eigenlijk heel simpel, we zetten de mens (Human) centraal (centric) en passen de kunstlicht hieraan aan. Door kunstlicht te laten verlopen zoals we deze kennen vanuit de natuur zijn we in staat ons ritme niet meer negatief te laten beïnvloeden en dat biedt grote voordelen. 

We maken hierin onderscheidt in 2 varianten, de eerste is het normale verloop van de dag in bijvoorbeeld een kantoor, school of winkel. Verlichting in deze toepassingen beginnen met een warme kleur aan het begin van de dag met een lagere intensiteit, waarna de kleur langzaam verloopt naar een koudere lichtkleur van ongeveer 6500K. En ook de intensiteit wordt langzaam verhoogd wanneer de ochtend verloopt in de middag. Dit zelfde gebeurd  omgekeerd een uur of 2 na de lunch, juist in deze periode hebben we vaak een lunch of melatonine-dipje dus is het goed om dan het licht maximaal te benutten en productiever te kunnen werken. In de laatste 2 uur van de werkdag worden we voorbereid op de vrije tijd na een drukke werkdag, warme lichtkleur wekt immers het gevoel van ontspanning op.

Variant 2 ligt in dezelfde lijn als hierboven omschreven, alleen loopt de tijdlijn dan anders dan we gewend zijn. De curve kan dan bijvoorbeeld lopen van 8 uur ’s avonds tot 6 uur in de ochtend en dit betekend dus dat we ’s nachts geactiveerd worden en in de loop van de ochtend juist het gevoel krijgen dat we willen slapen. Deze methode wordt veel toegepast voor personeel in de zorg of industrie waar ’s nachts wordt doorgewerkt en juist dan alert moeten zijn voor hun werkzaamheden. Eigenlijk foppen we onszelf op deze manier maar studies wijzen uit dat zorgpersoneel minder vermoeidheid ervaart in de nacht en makkelijker slaapt overdag. Varianties zijn natuurlijk ook mogelijk, zo heb ik eens een oplossing mogen toepassen in een revalidatiecentrum waar de patiënten ’s morgens direct werden geactiveerd met blauw licht, waarna richting de lunch het licht minder en warmer werd voor een rustperiode en daarna weer werden geactiveerd met blauw licht om bijvoorbeeld deel te kunnen nemen aan revalidatie.

Wat kunnen wij voor jouw project doen?

Door onze jarenlange ervaring bieden we deskundig advies op het gebied van Human centric lighting, sturing van verlichting en het besparen van energie op de huidige installatie. We adviseren, voorzien in overleg de installatie en begeleiden het gehele traject. In het geval van Human Centric Lighting bieden we een korte opleiding aan voor de gebruikers van de verlichting en regelen de volledige programmatie van het systeem.

Wij bieden de juiste oplossing voor elke omgeving. Daarbij houden we altijd rekening met de functie van de ruimte is, hoe deze gebruikt gaat worden en hoe er bespaard kan worden op de energiekosten nu en in de toekomst. In een standaard oplossing geloven wij niet, verlichting is maatwerk en wij geloven heilig in project specifieke maatwerk .